Mộc Châu – Một vùng đất được tôn vinh là linh thiêng,là nơi tụ khí “hồn mường”của tỉnh Sơn La.Cũng phải thôi ,vì Mộc Châu là huyện cửa ngõ tỉnh Sơn La,thuộc địa bàn núi cao miền Tây Bắc.Thổ nhưỡng nơi đây là núi đá vôi .Núi nối đuôi nhau thành hệ thống trùng trùng điệp điệp. Xen lẫn với các vùng cao nguyên rộng lớn là những vùng bình nguyên lòng chảo những khe vực suối , dòng sông uốn lượn, vẽ nên bức tranh Mộc Châu có nét đẹp quyến rũ của miền núi đồi thảo nguyên đầy vẻ tự nhiên hoang sơ .

Tại Tiểu Khu Cờ Đỏ thuộc thị trấn nông trường Mộc Châu ,có rất nhiều dẫy núi đá vôi nối nhau liên tiếp ,cùng các khu rừng nguyên sinh còn giữ nguyên vẻ đẹp thiên nhiên của miền cổ tích hoang sơ.Người ta thích vẻ hoang sơ vì trong đó luôn ẩn chứa những bí mật của thiên nhiên. Quần thể ngũ động Bản Ôn giống như báu vật ẩn trong miền cổ tích hoang sơ ấy. Đến Mộc Châu mà không tìm đến với Ngũ động Bản Ôn thì thật là chuyến đi khám phá không hoàn hảo,không trải nghiệm hết những cung bậc cảm xúc đa dạng khác nhau của miền tự nhiên hoang sơ.

Đi qua nông trường Mộc Châu ,cảm xúc lâng lâng dâng lên như trôi từ trần gian về miền của những bản tình ca xanh bởi những thảm chè mướt mát êm dịu như nhung. Ngay khi dời khỏi phương tiện giao thông của đường quốc lộ ,xuống đi bộ theo những con đường rừng bạn sẽ phải quên ngay những cảm xúc lãng mạn có được từ thác Dải Yếm hoang vu hay những nốt nhạc xanh đồng quê của những nương chè bát ngát. Đường vào Ngũ Động Bản Ôn không phô bầy mời gọi người đến thưởng thức những khoảnh khắc thiên nhiên ấn tượng hiện ra trước mắt.Ngũ động Bản Ôn chờ bạn ở phía trước bằng con đường gian nan thử thách xuyên qua khu rừng nguyên sinh còn chưa được con người hình thành lối đi rõ nét.

Đã từng có những người để lại cảm xúc về con đường gian nan đến Ngũ Động Bản Ôn rằng “Một lần đi không lần trở lại” Người Mộc Châu lại nói “Hãy đi đến tận cùng,bạn sẽ gặp điều kỳ diệu”.Điều kỳ diệu ở tận cùng thì còn phải đợi xem đó là điều gì, nhưng chắc chắn đi đến tận cùng con đường gian nan này ,bạn sẽ biết mình là ai? Mình có đủ ý chí nghị lực ,đủ tình yêu đam mê hòa cùng cái đẹp,cái khắc nghiệt của thiên nhiên không?Mình có đủ trí tưởng tượng hiểu biết để cảm nhận nét bút hoang dại từ bàn tay tạo hóa vẽ lên miền hoang xơ này không? Đi chui luồn trong những vạt ngô ngút ngàn không nhìn thấy đường đi ,không thấy cả bóng người. Rồi lại hiện ra đi xuyên vào rừng,qua những con đường trơn trượt,cỏ tranh rậm rạp um tùm Bám vào đá đu người leo lên những tảng cheo leo mà đi.

Cuối cùng cũng đến nơi. Điều kỳ diệu gì có thể tìm thấy trong lòng cái hang bé nhỏ sâu hút thế này? Nói theo các nhà khoa học thì đây là những hang đá còn nguyên vẹn vẻ đẹp tự nhiên hoang sơ,hình thành trong lòng núi đá vôi,do tác động của các mạch nước ngầm. Người Việt vốn coi trọng các hình hài ngẫu nhiên thiên tạo như cội nguồn bắt đầu của mọi sự sống, nên thường lập ban thờ ở những chốn này.Bởi thế, ngay lối vào cửa hang có một ban thờ Mẫu Âu Cơ.Cây đèn dầu ở ban thờ đang được thắp sáng chứng tỏ vẫn có người qua lại đây khói hương đều đặn. Dường như những vật thiêng từ thời Mẫu Âu Cơ và các vua Hùng còn để lại dấu vết cả ở đây: Nơi địa đất linh thiêng không thể thiếu thần rùa cai quản.Hoàn toàn giống một tác phẩm nghệ thuật được tạc khắc từ đá .Đầy ý tưởng,rất hoàn hảo.

Phải chăng đây là thông điệp về một cuộc sống rất thân thiện của vạn vật đã từng diễn ra ở đây được cây đũa thần nhà trời phù phép vung lên trong một khoảnh khắc biến hóa vạn niên trong lòng vũ trụ. Ruộng bậc thang lớp lớp nhấp nhô. những quả đồi bát úp nối đuôi nhau, núi cao,thác đổ trắng xóa, cây si già xõa bóng, những mái nhà sàn nhấp nhô Những gì nhìn thấy cho ta cảm giác dường như có một thuở hồng hoang nào đó ,sự sống đã từng để lại vết tích nơi đây.Người cổ xưa đã từng cấy lúa trên những mảnh ruộng bậc thang này. Một vùng cây cối xanh tươi trù phú từng hiện hữu trước khi hóa đá tất cả thế này Những khối nhũ đá trong lòng hang phong phú lắm.Nó như những thông điệp bí ẩn gợi mở trí tưởng tượng cho người xem.Có người bâng khuâng thán phục bàn tay thần bí diệu kỳ của tạo hóa làm nên những bức tranh đa dạng mầu sắc đầy hiện thực.Có người cảm nhận thông điệp quá khứ,hiện tại và tương lai như triết lý của những vòng luân hồi tái hiện quay vòng trong vũ trụ.Những gì loài người có hôm nay chẳng hề xa lạ trong quá khứ cổ kim.

Đi đến tận cùng ,chúng tôi gặp khối nhũ đá thả dài hình chuông nhưng lại phát ra âm thanh một cây đàn đá ,với những âm thanh hết sức hoang sơ kỳ diệu. Tôi muốn kiểm nghiệm tính độc đáo của cây đàn đá cuối hang này bằng cách xem những cây đàn đá hình thù tương tự nhưng ở vị trí khác có cho những âm thanh kỳ diệu như thế không. Quả là cây đàn kỳ diệu trong lòng hang sâu thẳm.Người ta bảo :Tiếng đàn này linh thiêng lắm .Ai đi được tận cùng hành trình, vào đến tận đây,nghe được tiếng đàn này sẽ có được âm thanh linh thiêng du dương trong lòng đem đến cho bạn sự bình yên hạnh phúc. Ra khỏi hang vẫn chưa hết bâng khuâng vì âm thanh đàn đá.Ta vừa lạc vào cõi huyền ảo hay hiện thực?Có lẽ luôn luôn là sự song hành của cả hai.Đó là nét độc đáo từ ngàn xưa của văn hóa Việt hòa cùng danh thắng địa đất của mình.Một cảm xúc rất bình yên hạnh phúc.